یکی از طرقی که می توان صحت و مقبولیت یک جریان را از نظر اسلام مورد بررسی قرار داد، آشنایی با بنیانگذار آن جریان است. باید دید که مبدء یک جریان چه کسی است؟ آیا از نظر اسلام مورد قبول است یا نه؟ اگر در زمان ائمه (ع) این جریان راه اندازی شده ، موضع آنها نسبت به این جریان و حرکت چگونه بوده است؟

در این قسمت از نوشتار به این مسئله می پردازیم که موسس تصوف چه کسی بوده و امامان معصوم چه نظری در رابطه با او دارند؟

طبق گفته بزرگان صوفیه و مورخین نامی اولین کسی که به این نام مشهور شد عثمان بن شریک کوفی بود که بعدها به ابوهاشم کوفی یا ابوهاشم صوفی مشهور شد.

شیخ عباسعلی کیوان قزوینی معروف به منصور علیشاه از مشایخ فرقه صوفیه گنابادی : اولین کسی که زیر بار این ننگ وبدعت رفت ودر باطن فخر و به ظاهر هم در اواخر عنوان ثابتی شد ابوهاشم کوفی بود که رنجها به خود داد تا عراده صوفی راه افتاد.[1]

در کتاب ریحانه الادب آمده که اولین مخترع تصوف ابو هاشم کوفی بوده است. و اولین شخصی است که در دوره اسلامی به صوفی مشتهر گردید.[2]

در کتابهای دیگری نیز به این مطلب اشاره شده و اختلافی در این مسئله که اولین صوفی ابوهاشم بوده نیست. درباره این شخص فقط اکتفا به حدیث امام حسن عسگری (ع) می شود که از زبان امام صادق(ع) نقل فرموده اند:

    « ِاّنه کانَ فاسدَ العقیدةِ جداً و هُوَ الذّی ِابتَدَعَ َمذهَباً یُقال َلهُ التَّصَوُفُ وجَعَلَهُ مَفَرّاً لِعَقیدتِهِ الخَبِیثَ?ِ؛[3]

همانا او(ابوهاشم) عقیده فاسدی داشت و اوست که از روی بدعت مذهبی را بنا نهاد که تصوف نامیده شد وآن را محل فراری برای عقیده پلید خود قرار داد».

حال جای سوال باقی است که اگر شخصی مانند ابوهاشم کوفی انسان زاهد و پاکی می بود آیا امام صادق (ع)چنین موضعی در برابر این شخص می گرفت، و اگر حرکت او درست بود و در راستای اسلام ناب بود چرا امام تعبیر به عقیده خبیثه می فرمایند.

حرکتی که با چنین شخصی آغاز شود و بر پایه چنین افکار نهاده باشد چیزی جز انحراف و دور شدن از راه مستقیم نیست.